ช่วงนี้ เป็นเวลาที่ผมได้รับข้อความจากเพื่อนๆ บ่อยเป็นพิเศษ ทั้งที่คุ้นเคยกันดีบ้าง หรือ นานๆคุยกันทีบ้าง
ปรากฎว่า ไม่ใช่เรื่องด่วน หรือมีคนคิดถึงอะไรผมนักหนาหรอกครับ มันเป็นข้อความแจ้งจาก "เกมเศรษฐี" นั่นเอง
ผมนึกถึง เกมกระดานในชื่อเดียวกันนี้ที่เคยเล่นตอนเด็ก ซึ่งเป็นเกมทอยลูกเต๋า เคลื่อนที่ตัวเดิน เพื่อซื้อที่ดิน บ้าน และโรงแรม ด้วยเงินจำลอง พร้อมบทสรุปที่มีทั้ง ผู้ชนะที่รวยที่สุด และคนที่ล้มละลายจากเกม
เกม Line Let's get rich คือการจำลองรูปแบบการเล่นเกมที่ว่า มาลงในระบบดิจิตอล พร้อมปรับกฎกติกาบางอย่าง เช่น การเทคโอเวอร์กิจการและที่ดินเมื่อเดินตกของคู่แข่ง เงื่อนไขในการชนะ รวมถึงระบบการพัฒนาตัวเดิน และของวิเศษที่เป็นตัวช่วย เพื่อเพิ่มค่าความน่าจะเป็นในการทอยลูกเต๋าให้ได้แต้มดี หลบหลี่ยงอุปสรรคต่างๆ ที่คอยขัดขวาง และสร้างความได้เปรียบจากเพื่อนๆออนไลน์ที่ร่วมเล่นเกม ทำให้หนทางสู่ความเป็นเจ้าสัวของเรามีความหลากหลาย และน่าสนใจมากยิ่งขึ้น
แต่สิ่งหนึ่งที่ผมคิดต่อมา คือ
"เราแก่ขนาดนี้ จะยังสนุกกับมันไหม"
"ก็คงทอยลูกเต๋า เล่นไปตามดวง"
ครับ เดิมที ผมคิดอย่างนั้นจริง และคนอีกไม่น้อยก็คงคิดหมือนกันว่า เกมเศรษฐีฉบับดิจิตอล เป็นเกมที่เน้นดวงล้วนๆ และพาลไปโยงถึงชีวิตจริงเสียด้วยซ้ำ ว่า "แข่งเรือแข่งพายแข่งได้ แต่วาสนาแข่งไม่ได้"
ท่านผู้อ่านล่ะครับ คิดอย่างไร?
ไม่ว่าจะเป็นเรื่องใดก็ตาม อาจบอกได้ว่า ความสำเร็จเกิดจากองค์ประกอบง่ายๆ แค่สองส่วนเท่านั้น นั่นคือปัจจัยภายในตัวเรา (Internal factor) และปัจจัยภายนอกตัวเรา (External factor)
ความสำเร็จ = ความสามารถ + ทัศนคติ + ทรัพยากรเสริม +จังหวะที่เหมาะสม (ดวง)
สังเกตอะไรไหมครับ?
แม้ว่าดวงจะเป็นตัวสำคัญ ที่ส่งผลต่อการพลิกของเกม แต่ยังมีปัจจัยอื่น อีกถึง 3 ตัว ที่เราสามารถควบบคุมและปรับมันเพื่อชดเชยสิ่งที่คุมได้ยากอย่าง "ดวง"
เพื่อให้เห็นภาพในเชิงรูปธรรม ผมขอแทนสูตรความสำเร็จ ด้วยปัจจัยในเกมนะครับ
การเป็นเศรษฐี = วิธีการเล่น + ทัศนคติการเล่น + ไอเท็มเสริม และ ความสามารถตัวเดิน + ดวง
เมื่อถึงตรงนี้ คาดว่าผู้อ่าน คงพอจะได้คำตอบเพิ่มเติมแล้วว่า สิ่งที่เราควรเน้น คือสิ่งที่เราสามารถควบคุมได้ดีที่สุด หรือ ปัจจัยภายในตัวเราเอง นั่นคือ ทัศนคติ และวิธีการในการเล่น
ทัศนคติ หรือความคิดที่มีต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ผมถือว่าเป็นสิ่งสำคัญที่สุด ในการทำอะไรก็แล้วแต่ เพราะมันเปรียบเหมือนโปรแกรมที่จะกำหนดพฤติกรรม และวิธีการที่เราจะลงมือทำ เช่น หากมองว่าเกมนี้ขึ้นกับดวง เราก็จะจิ้มๆ หน้าจอเพื่อทอยเต๋าไปเรื่อยๆ ตามบุญตามกรรม หากล้มเหลว ก็สามารถโทษโชคชะตา ซึ่งเป็นทางออกที่ง่ายในการอธิบายความผิดพลาดที่เกิดขึ้น
ในทางตรงข้าม ถ้ามองว่าเกมนี้ขึ้นกับตัวเราเอง เราจะพยายามคิดและปรับวิธีการต่างๆ เพื่อให้ได้ผลที่เรามุ่งหวังไว้ และจะปรับทุกสิ่งที่เราสามารถทำได้ให้ดียิ่งขึ้น
ภาษาทางจิตวิทยา เรียก คนทั้งสองกลุ่มนี้ว่า พวก External Locus of Control และ Internal Locus of Control ครับ หากสนใจรายละเอียด ก็ลองหาอ่านกันดูนะครับ
การควบคุมอารมณ์ ผมถือเป็นอีกปัจจัยหนึ่ง ที่มีผลต่อการตัดสินใจในเกมอย่างมาก เพราะ จัดว่าเป็นองค์ประกอบหนึ่งของทัศนคติ (Affective component) ที่เกิดจากสิ่งเร้าในเกม และเป็นตัวแปรที่มักทำให้ระบบการตัดสินใจผิดพลาดอย่างไม่ควรเป็น และบางครั้งอาจส่งผลต่อการแพ้-ชนะ ได้เลยทีเดียว เช่น เมื่อถูกยึดเมือง เราอาจโมโห และมุ่งแต่จะยึดเมืองกลับให้ได้ ทั้งๆที่อาจไม่มีความจำเป็น และไม่ส่งผลใดๆ ในทางยุทธศาสตร์เลย
เมื่อพร้อมแล้ว เรามาเริ่มต้นเกมทอยลูกเต๋านี้กันได้เลยครับ
การโฟกัสที่เป้าหมาย และกติกา
เริ่มต้น เราควรเข้าใจ และตีโจทย์ของเป้าหมายในเกมให้แตกก่อน นี่ถือว่าเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญที่สุด ที่เราต้องทราบว่าเป้าหมายสูงสุดที่เราต้องการคืออะไร สำหรับในเกมนี้ วัตถุประสงค์สูงสุด (outcome) คือการเป็นการเป็นเศราฐีแต่เพียงผู้เดียว หรือ ผู้ชนะในเกม นั่นเอง ดังนั้น สิ่งที่เราต้องทำ (What) เพื่อบรรลุเป้าหมายย่อยให้ได้ (output) มี 5 ทางเลือก นั่นคือ
1. จำนวนเงินของเราต้องมากกว่าคู่แข่งก่อนหมดรอบการทอยลูกเต๋า
2. คู่แข่งล้มละลายหมด
3. ครอบครองที่ดิน ได้สามสี (Triple Victory)
4. ครอบครองที่ดินทั้งแถบในด้านใดด้านหนึ่งของกระดาน (Line Victory)
5. ครอบครองสถานที่ท่องเที่ยวทั้งหมด (ที่ดินที่ไม่สามารถซื้อบ้านได้ และไม่สามารถซื้อต่อได้, Tourism Victory)
โดยข้อ 3 4 และ 5 นั้น จะได้ Bonus point แถมด้วยตามลำดับความยากของเป้าหมายที่ท้าทายมากขึ้นเรื่อยๆ
เมื่อเราวิเคราะห์ถึงวิธีการบรรลุเป้าหมาย (how) ทางเลือกแต่ละทาง จะพบว่า ทางเลือกที่หนึ่งทำได้โดยการซื้อที่ดินและพัฒนาเพื่อให้ค่าเช่าสูงๆ และรอคู่แข่งมาตก ส่วนทางเลือกที่เหลือนั้น ต้องพึ่งวิธีการทอยลูกเต๋าเพื่อตกบนช่องสถานที่ท่องเที่ยวให้ได้
ดังนั้น มีทางเลือกที่เราควบคุมสถานการณ์ได้มากที่สุด นั่นคือ ทางเลือกที่ 1 และ 2 ส่วน นั่นหมายถึง ทางเลือกที่เหลือต้องใช้ดวงมากกว่าอย่างแน่นอน และเราเก็บมันไว้เพื่อเป็นโอกาสในการพลิกสถานการณ์มากกว่าวิธีการหลัก
กฎและกติกา ถือว่าเป็นสิ่งสำคัญไม่แพ้กัน หลายต่อหลายครั้งที่ผู้เล่นมักโยนชัยชนะทิ้งต่อหน้าต่อตา เพียงเพราะว่าเขาไม่รู้ว่าสามารถชะได้โดยใช้เป้าหมายข้อ 3 - 5 ที่พูดไปข้างต้น ซึ่งมันเปลี่ยนสถานะจากผู้ชนะพร้อมโบนัสก้อนโต กลายเป็นผู้แพ้ทันที
รู้เรา - รู้เขา
รู้จักตัวเรา สไตล์การเล่นของเรา จะเป็นตัวกำหนดตัวเดินที่มีค่าพลังที่เหมาะสม หรือ การเลือกใช้ลูกเต๋าที่มีประสิทธิภาพตรงใจ ตรงนี้ผมขอเรียกว่าเป็นแนวคิดของการ Put the right man on the right job นั่นเอง เช่น หากเรามักซื้อต่อที่ดิน อาจต้องใช้ตัวเดินที่ได้ส่วนลดในการซื้อต่อเยอะๆ หรือชอบการเสี่ยงโชค ควรใช้ตัวเดินที่มีค่าการเสี่ยงโชคได้ในระดับสูง
และสิ่งสำคัญอีกอย่าง คือ การพัฒนาตัวเดินของเราให้มีความสามารถมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง เพราะการหยุดพัฒนานั้น ไม่ต่างอะไรกับการก้าวถอยหลังเพื่อให้คู่แข่งแซงไปข้างหน้าเลย
รู้ทรัพยากร ไอเท็มของเรา สรรพคุณต่างๆ นั้นเราต้องศึกษาอย่างเข้าใจถ่องแท้ บางอย่างอาจส่งผลในทางที่เราไม่เคยคิด เช่น การใช้ไอเท็มเพื่อกำหนดการทอยลูกเต๋า ให้ออก คู่ หรือ คี่ อย่างใดอย่างหนึ่ง โดยส่วนใหญ่ มักจะถูกใช้เพื่อหลบหลีกการตกที่ดินของคู่แข่ง แต่ในมุมกลับอาจช่วยเพิ่มโอกาสให้ได้ที่ดินที่ต้องการ เพราะช่วยลดอัตราความน่าจะเป็น ในการออกแต้มที่ไม่ต้องการได้ถึงครึ่งหนึ่งทีเดียว
และในเกมที่มีระดับความยากมากขึ้นขึ้น มีเดิมพันสูง การตระเตรียมทรัพยากรให้เพียงพอจำเป็นอย่างยิ่งต่อการลดความเสี่ยงที่สามารถเกิดขึ้นได้ในเกม
กลยุทธ์และการตัดสินใจ
การมองผลลัพธ์ที่ตามมา คิดเชิงระบบ และคิดล่วงหน้าถึงผลกระทบที่ตามมา เป็นสิ่งที่ช่วยสร้างความได้เปรียบอย่างคาดไม่ถึงในทุกๆ การตัดสินใจของเรา
เช่น การซื้อที่ต่อ ควรต้องพิจารณาว่า คู่แข่งอยู่ในสถานการณ์ไหน คู่แข่งใกล้ล้มละลายหรือยัง
เราจำเป็นต้องได้ที่ตรงนี้ไหม จะคุ้มทุนก่อน หากถูกคู่แข่งซื้อต่อหรือไหม อย่าลืมว่า นี่ไม่ใช่เกมสร้างเมือง แต่เป็นการที่เราต้องทำให้เป้าหมายข้างต้นบรรลุต่างหาก
รู้เขา
รูปแบบการเล่น และกลยุทธ์ของคู่แข่งเป็นสิ่งที่เราจำเป็นต้องสังเกตในการเล่นครับ ตั้งแต่การดูข้อได้เปรียบเสียเปรียบของตัวเดิน การพกพาไอเท็มของเขา กระทั่งการอ่านรูปแบบพฤติกรรมการเล่นของเขาได้ จะทำให้เราสามารถพลิกแพลงกลยุทธ์ของเราได้อย่างเหมาะสมกับสถานการณ์ และทันท่วงที
ท้ายที่สุด เกมก็คือการแข่งขันที่มีผู้แพ้และผู้ชนะครับ ต่อให้เราตระเตรียมตัวเป็นอย่างดีแล้ว เราก็อาจเสียท่าอย่างคาดไม่ถึง อย่าได้กังวลหรือหงุดหงิดเลยครับ นั่นเป็นเพราะเหตุและปัจจัยอื่นๆ ไม่ประกอบกันอย่างลงตัว บางครั้ง ฝ่ายตรงข้ามเหนือชั้นกว่า กลยุทธ์ดีกว่า หรือแม้กระทั่งดวง เช่นเดียวกันกับ ชีวิตจริงของเรา ดังนั้น สิ่งที่ผมกล่าวมาทั้งหมดจึงไม่ใช่ "วิธีการเอาชนะ" แต่เป็น "วิธีการเพิ่มโอกาสในการชนะ"ด้วยองค์ประกอบอื่นๆ และวิธีคิดที่เน้นเฉพาะสิ่งที่เราสามารถควบคุมได้เท่านั้นเอง
ขอให้เรามีระบบการคิดที่ดีกับตัว ท่านสามารถลงแข่งใหม่ เรียนรู้ความผิดพลาด และปรับกลยุทธ์ให้ดีขึ้นอยู่เสมอ เชื่อว่าท่านจะใช้โอกาสที่มีได้เต็มศักยภาพมากขึ้น
ถึงตอนนี้ ผู้อ่านอาจสังเกตเห็นอะไรบางอย่าง ใช่ครับ ในชีวิตจริงของเราก็เช่นเดียวกัน บางครั้ง เราอาจท้อแท้กับโชคชะตาที่ไม่เป็นใจ กับลูกเต๋าของชีวิตเรา ที่หวังพึ่งอะไรไม่ค่อยจะได้ การโทษฟ้าโทษฝน ก็จะมีแต่ทำให้เราเกิดภาวะไร้อำนาจ (Helplessness) หรือท้อแท้สิ้นหวังเพียงอย่างเดียว
มาลองทบทวนดูดีกว่าครับ ว่ามีสิ่งใดในชีวิต ที่เราสามารถทำได้บ้างเพื่อชดเชยดวงที่ขาดหายไป ไม่ว่าจะเป็น...
ความสำเร็จ หรือเป้าหมายของเราชัดเจนหรือไม่
มีวิธีการดำเนินชีวิต เพื่อไปถึงเป้าหมายดีพอหรือยัง
ทัศนคติ ในการดำเนินชีวิตเหมาะสมหรือยัง
...และสุดท้ายเรายังขาด ทรัพยากร ใดเกื้อหนุนบ้าง
มิฉะนั้น เท่ากับว่าเราปล่อยให้ลูกเต๋าแห่งชีวิต กำหนดชะตากรรมของเราอยู่เพียงอย่างเดียว...
